RECHTBANK ROTTERDAM
Vonnis in kort geding van 13 juli 2012
in de zaak van
1. de stichting
STICHTING SOCIAAL FONDS CONTACT OUD-MARINIERS,
gevestigd te Rotterdam,
2 – 2. [eiser 2] – [eiser 6] , ( worden [ X ] genoemd )
eisers in conventie in de hoofdzaak,
verweerders in reconventie sub 2 tot en met 6 in de hoofdzaak,
verweerders sub 2 tot en met 6 in het incident,
tegen de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid
CONTACT OUD-MARINIERS, (Vereniging COM)
gedaagde in conventie in de hoofdzaak,
eiseres in reconventie in de hoofdzaak,
in welke procedure als gevoegde partij aan de zijde van gedaagde in conventie in de hoofdzaak, eiseres in reconventie in de hoofdzaak, optreedt:
de stichting
STICHTING SOCIAAL FONDS CONTACT OUD-MARINIERS, (SSF COM)
gevestigd te Rotterdam,
eiseres in het incident,
advocaat mr. J.R. Kluyver te Utrecht.
2. De feiten
2.1. Vereniging COM is opgericht op 10 december 1949 en bij Koninklijk besluit van 9 december 1950 goedgekeurd. Nadien zijn haar statuten meermalen gewijzigd (laatstelijk op 7 februari 2011). Vereniging COM stelt zich o.a. ten doel het versterken van de onderlinge hulpvaardigheid en kameraadschap tussen oud-mariniers. De dagelijkse leiding van VerenigingCOM berust bij het Dagelijks Bestuur. Vereniging COM telt ongeveer 9.000 leden.
2.2. SSF COM is opgericht op 19 juni 1984. Het bestuur van SSF COM bestaat uit oud-mariniers. Het bestuur wordt niet bezoldigd. Het vermogen van SSF COM bedraagt op dit moment (ongeveer) tussen de € 60.000,00 – € 75.000,00. Dit vermogen is in belangrijke mate bijeengebracht door jaarlijkse donaties van Vereniging COM. Vanaf 2009 is de uitbetaling van deze donaties door Vereniging COM opgeschort.
2.3. In de (laatst gewijzigde) statuten d.d. 18 januari 1996 van SSF COM staat, voor zover thans relevant, het volgende vermeld:
“VERMOGEN
Artikel 3
Het vermogen van de stichting wordt gevormd door subsidies, giften, legaten, hetgeen door erfstelling verkregen wordt, alsmede andere baten.
BESTUUR: SAMENSTELLING. BENOEMING, DEFUNGEREN
Artikel 4
1. Het bestuur van de stichting bestaat uit een door het dagelijks bestuur van de te Rotterdam gevestigde Vereniging “CONTACT OUD-MARINIERS” vast te stellen aantal van ten minste drie en ten hoogste vijf personen, en wel in de functies van voorzitter, secretaris, penningmeester en eventuele andere functies.
2. Een niet voltallig bestuur behoudt zijn bevoegdheden.
Bestuursleden worden benoemd door het dagelijks bestuur van voornoemde Vereniging “CONTACT OUD-MARINIERS”. In ontstane vacatures wordt zo spoedig mogelijk voorzien.
3. De functieverdeling wordt door het benoemende dagelijks bestuur vastgesteld.
(…)
Een bestuurslid defungeert: (…)f. door zijn ontslag, verleend door het benoemende dagelijks bestuur om gewichtige redenen;
(…)
(…)
BOEKJAAR EN JAARSTUKKEN
Artikel 8
(…)
2. Het bestuur is verplicht van de vermogenstoestand van de stichting en van alles betreffende de werkzaamheden van de stichting, naar de eisen die voortvloeien uit deze werkzaamheden, op zodanige wijze een administratie te voeren en de daartoe behorende boeken, bescheiden en andere gegevensdragers op zodanige wijze te bewaren, dat te allen tijde de rechten en verplichtingen van de stichting kunnen worden gekend.
3. Het bestuur is verplicht jaarlijks vóór één juli de balans en de staat van baten en lasten van de stichting te maken en op papier te stellen.
(…)
5. De in lid 3 van dit artikel bedoelde stukken worden vóór één augustus ter goedkeuring toegezonden aan het dagelijks bestuur van de Vereniging “CONTACT OUD-MARINIERS”, voornoemd.
(…)
STATUTENWIJZIGING
Artikel 9
1. Het bestuur is bevoegd met goedkeuring van het dagelijks bestuur van de Vereniging“CONTACT OUD-MARINIERS”, voornoemd, de statuten te wijzigen.
(…)
ONTBINDING
Artikel 10
1. Het bestuur is bevoegd met goedkeuring van het dagelijks bestuur van de Vereniging“CONTACT OUD-MARINIERS”, voornoemd, de stichting te ontbinden.
(…)
3. Het overschot na vereffening (…) wordt uitgekeerd aan de Vereniging “CONTACT OUD-MARINIERS”, voornoemd. (…)
4. (…)
De leden van het dagelijks bestuur van de Vereniging “CONTACT OUD-MARINIERS”, voornoemd, worden vereffenaars van het vermogen van de ontbonden stichting.
(…)”.
2.4. Tussen [X] c.s. en (het Dagelijks Bestuur) van Vereniging COM bestaat reeds geruime tijd verschil van inzicht over het te voeren beleid in SSF COM, wie dat beleid dient te bepalen, de besteding van de middelen van SSF COM, althans de bestemming van donaties van VerenigingCOM aan SSF COM, en het stopzetten van die donaties door Vereniging COM. Meer in het bijzonder bestaat tussen hen geschil over de vraag of sprake is van geoormerkte donaties vanVereniging COM aan SSF COM en of SSF COM gehouden is (gelet op haar statutaire doel) om (ook) doelstellingen van “klein lief en leed” uit te voeren en ten behoeve van wie. Voorts bestaat debat over de te hanteren wijze van (her-) benoeming van bestuursleden in SSF COM.
2.5. In een brief d.d. 8 februari 2012 van [X] c.s., verzonden namens SSF COM en ondertekend door [X] c.s., aan het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM staat het volgende vermeld:
“Het bestuur van onze stichting heeft zich het afgelopen jaar herhaaldelijk beraden over de vraag hoe de samenwerking met uw vereniging moet worden gezien. Hierbij kwamen de volgende zaken aan de orde :
– de Vereniging Contact Oud Mariniers heeft ons bij monde van haar voorzitter doen weten dat de activiteiten van onze stichting niet meer van deze tijd zijn. Zelf zal de vereniging zich beperken tot het uitvoeren van activiteiten op het gebied van “lief en leed” die niet onder de doelstelling van onze stichting vallen.
– vanaf 1 januari 2011 worden er door de vereniging geen financiële middelen meer ter beschikking gesteld aan onze stichting ondanks de in 2007 gemaakte afspraken die schriftelijk door uw penningmeester zijn bevestigd.
– de door uw vereniging toegezegde bedragen over de jaren 2009 en 2010 zijn zonder opgaaf van redenen tot heden toe niet uitbetaald.
– het Dagelijks Bestuur van de vereniging wenst niet mee te werken aan de door ons bestuurvoorgestelde wijzigingen van de statuten die het mogelijk zouden maken dat het Sociaal Fonds een onafhankelijke koers zou kunnen varen.
– er wordt weinig tot geen medewerking verleend als wij binnen de kring van de verenigingnieuwe donateurs trachten te werven.
– ons bestuur en de rapporteurs zijn van mening dat uit de dagelijkse praktijk blijkt dat er wel degelijk een functie is voor de doelstellingen van de stichting.
– veel aanvragen voor ondersteuning worden rechtstreeks ingediend door betrokkenen of worden bemiddeld door instellingen buiten uw vereniging,
– regelmatig zijn aanvragen afkomstig van oud mariniers die geen lid van de vereniging zijn.
Hieruit heeft ons bestuur de conclusie getrokken dat de vrees bestaat dat in de toekomst de belangen van alle oud mariniers die in behoeftige omstandigheden zijn gekomen niet voldoende zijn gewaarborgd als onze huidige activiteiten onder de vlag van de vereniging Contact Oud Mariniers worden voortgezet. Door ons bestuur is om die reden een nieuwe stichting opgericht met dezelfde doelstelling die deze activiteiten zal continueren los van de vereniging. Het werkkapitaal van de nieuwe stichting is afkomstig van het vermogen van onze stichting die naast de nieuwe zal blijven bestaan.
Het spijt ons dat wij deze stap hebben moeten zetten maar gezien de beleidswijziging van de vereniging alsmede de starheid en de financiële onbetrouwbaarheid van het Dagelijks Bestuur was deze onvermijdelijk.”
2.6. Op 30 december 2011 heeft [X] c.s. een stichting opgericht onder de naam Stichting Sociaal Fonds voor Oud Mariniers. De doelstelling van deze stichting is (min of meer) gelijk aan die van SSF COM. Bestuurders zijn eisers in conventie sub 2, 3, 4 en 6.
2.7. Bij (aangetekende) brief d.d. 29 maart 2012 heeft mr. Kluyver namens (het Dagelijks Bestuur van) Vereniging COM, onder verwijzing naar een eerdere (aangetekende) brief d.d. 17 februari 2012 en een rectificatiebrief d.d. 2 maart 2012 van zijn hand, waarop niet is gereageerd door de geadresseerden, aan [X] c.s. en SSF COM bericht dat (het DagelijksBestuur van) Vereniging COM, overeenkomstig het bepaalde in artikel 4 aanhef en lid 6 sub f van de statuten van SSF COM, op 27 maart 2012 heeft besloten [X] c.s. als bestuur van SSF COM te ontslaan (hierna ook: het ontslagbesluit).
Namens [X] c.s. en SSF COM is bij brief d.d. 20 april 2012 van mr. Mulder daarop afwijzend gereageerd.
2.8. In gemelde brief d.d. 17 februari 2012 van mr. Kluyver namens Vereniging COM verzonden aan [X] c.s. en SSF COM staat, voor zover thans relevant, het volgende vermeld:
“(…)
Zeer recent hebt u bij brief d.d. 8 februari jl. laten weten, dat u het vermogen van uw stichting zal overdragen aan een nieuwe stichting, die soortgelijke activiteiten als van uw stichting zal ondernemen maar dan los van cliënte. Daarvoor kan cliënte uiteraard geen toestemming verlenen en zo’n besluit is daarnaast lijnrecht in strijd met de doelstellingen van uw stichting. Een dergelijke overdracht van het vermogen is te kwalificeren als een onrechtmatige onttrekking van gelden aan uw stichting.
Vanwege de overduidelijke schending van de doelstellingen van de stichting, van de bestemming van de schenkingen van cliënte en het gegeven, zoals hieronder uiteengezet, dat u de iure niet (meer) als bestuurders van de stichting kunt worden aangemerkt, kunt u ook persoonlijk aansprakelijk worden gehouden voor de gevolgen van de overdracht van het vermogen aan een andere stichting.
Bij deze verzoek ik u – en zo nodig sommeer ik u daartoe – binnen zeven dagen na heden aan mij te bevestigen, dat u geen uitvoering zult geven aan het voornemen om het vermogen van de Stichting Sociaal Fonds Contact Oud Mariniers over te dragen aan een andere stichting of rechtspersoon en dat het vermogen in uw stichting vooralsnog onaangetast blijft totdat de discussie over uw bestuurderschap is opgelost.
Mocht deze bevestiging niet tijdig worden verkregen, heb ik opdracht uw stichting en de bestuursleden persoonlijk te dagvaarden in kort geding.
In de tweede plaats zijn al geruime tijd bezwaren geuit tegen de benoeming van de huidige bestuursleden van uw stichting. Volgens uw statuten kunnen bestuursleden worden benoemd door alleen het dagelijks bestuur van cliënte. Dat geldt ook voor herbenoemingen na afloop van een zittingsperiode van vijf jaar dan wel volgens een rooster van aftreden.
De statuten van uw stichting zijn in de wijze van benoeming en aftreden volstrekt duidelijk.
Geen van uw bestuursleden is rechtsgeldig benoemd danwel herbenoemd.
Namens cliënte verzoek ik u mij binnen eveneens zeven dagen na heden te bevestigen, dat u vrijwillig medewerking zult verlenen aan uw aftreden als bestuurslid van de Stichting Sociaal Fonds Contact Oud Mariniers.
De klemmendheid van dit verzoek is mede veroorzaakt door uw voorgenomen besluit om het vermogen van de stichting naar een andere stichting over te hevelen, dat door alle bestuursleden is ondertekend.
Terstond na uw aftreden zal cliënte voorzien in de benoeming van nieuwe bestuursleden van uw stichting.
Mocht u aan dit verzoek geen gehoor willen geven, heb ik opdracht van cliënte bij de rechtbank een verzoek in te dienen tot uw aller ontslag, vergezeld van een verzoek tot benoeming van nieuwe bestuursleden.
(…)”.
2.9. In gemelde brief d.d. 29 maart 2012 staat, voor zover thans relevant, het volgende vermeld:
“Namens de Vereniging Contact Oud-Mariniers heb ik u op 17 februari en 2 maart jl. een brief gezonden met het verzoek binnen een week te bevestigen, dat geen uitvoering zal worden gegeven aan het voornemen om het vermogen van de Stichting Sociaal Fonds Contact Oud-Mariniers (SSF COM) over te dragen aan een andere stichting of rechtspersoon en dat het vermogen in die stichting vooralsnog onaangetast blijft totdat de discussie over uw bestuurderschap is opgelost. Tevens is u verzocht te bevestigen, dat u vrijwillig medewerking zult verlenen aan uw aftreden als bestuurslid van de Stichting Sociaal Fonds Contact Oud-Mariniers. Op mijn brieven d.d. 17 februari en 2 maart jl. is geen enkele reactie van u verkregen.
Nu geen enkele reactie van u is vernomen, is besloten tot een rechtstreeks ontslag van alle bestuursleden van het SSF COM in plaats van de eerder aangekondigde procedure bij de rechtbank te volgen.
Het dagelijks bestuur van de Vereniging Contact Oud-Mariniers heeft zich over de ontstane situatie beraden en op 27 maart jl. besloten u allen als bestuursleden met onmiddellijke ingang te ontslaan. Het dagelijks betuur van cliënte heeft volgens de statuten van de Stichting Sociaal Fonds Contact Oud-Mariniers daartoe het recht (zie artikel 4 lid 6 sub f).
Bij deze wordt u derhalve namens het dagelijks bestuur van de Vereniging Contact Oud-Mariniers medegedeeld, dat u met onmiddellijke ingang van heden bent ontslagen als bestuurder van de Stichting Sociaal Fonds Contact Oud-Mariniers.
De reden van het ontslag is gelegen in het feit, dat u allen op geen enkele wijze hebt gereageerd op mijn brieven d.d. 17 februari en 2 maart jl., waarin nog een laatste poging is ondernomen om in onderling overleg tot een oplossing te komen over behoud van het vermogen van het SSF COM en over een vrijwillig aftreden van het voltallige bestuur.
(…)”.
2.10. Tot 27 maart 2012 stond als bestuur van SSF COM in het handelsregister van de Kamer van Koophandel Rotterdam ingeschreven [X] c.s.
Op 20 april 2012 is zijdens Vereniging COM een wijziging in het handelsregister doorgevoerd, inhoudende dat per 27 maart 2012 het bestuur van SSF COM gevormd wordt door de [Y] c.s ( [Z], [Q], [W] en [A] (hierna – in mannelijk enkelvoud -: [Y] c.s.) en dat [Y] c.s. gezamenlijk bevoegd is SSF COM te vertegenwoordigen. Tegen deze wijziging is van de zijde van [X] c.s. bij de Kamer van Koophandel bezwaar gemaakt.
2.11. Vereniging COM heeft een website: www.contactoudmariniers.com. Vereniging COM heeft een ledenblad genaamd ‘Houwe Zo’.
3. Het incidentele geschil en de beoordeling daarvan
3.1. SSF COM heeft bij incidentele conclusie gevorderd te worden toegelaten als gevoegde partij aan de zijde van Vereniging COM en heeft geconcludeerd tot afwijzing van de vorderingen in conventie en tot toewijzing van de vordering in reconventie in de hoofdzaak. Ter zitting heeft SSF COM daarnaast (subsidiair) gevraagd te mogen tussenkomen in dit geding.
3.2. [X] c.s. heeft tegen deze incidentele vorderingen bezwaar gemaakt en geconcludeerd tot afwijzing daarvan. Gelet op de rechtspositie van SSF COM als eiseres in het incident kan zij niet ook als verweerster in het incident worden aangemerkt. Dit is reeds in de kop van dit vonnis tot uitdrukking gebracht.
3.3. Vereniging COM ondersteunt de incidentele vordering van SSF COM tot voeging, alsmede haar deelname in het verweer in conventie en in de vordering in reconventie in de hoofdzaak. Tegen de subsidiair ingestelde incidentele vordering tot tussenkomst heeft Vereniging COM geen verweer gevoerd.
3.4. De voorzieningenrechter heeft, met inachtneming van het door partijen over en weer gestelde, ter terechtzitting als volgt overwogen en beslist.
Tussenkomst
3.5. Gelet op het bepaalde in artikel 7.2 van het Procesreglement kort gedingen rechtbanken sector civiel/familie dient een partij die een incidentele vordering wenst in te stellen, de vordering en de gronden daarvan zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk 24 uur vóór de terechtzitting, schriftelijk mede te delen aan de wederpartij, aan eventuele overige partijen en aan de voorzieningenrechter. Artikel 7.3 van het Procesreglement bepaalt bovendien dat een dergelijke vordering op schrift dient te worden gesteld – immers, volstrekt duidelijk dient te zijn hoe de vordering precies luidt – en dat deze ter terechtzitting wordt ingediend.
Nu SSF COM pas ter zitting (en niet al voorafgaand aan de zitting) en enkel mondeling kenbaar heeft gemaakt een incidentele subsidiaire vordering tot tussenkomst te willen instellen, zonder deze op schrift te hebben gesteld en zonder nadere (schriftelijke) onderbouwing van de gronden daarvan, handelt zij in strijd met een goede procesorde. Bovendien heeft [X] c.s. tegen de tussenkomst bezwaar gemaakt. De door SSF COM (subsidiair) gevorderde tussenkomst wordt daarom niet toegestaan. Dat heeft tot gevolg dat SSF COM niet als zelfstandige partij in de reconventie kan optreden, zoals mr. Kluyver kennelijk voorstaat (zie zijn pleitnota).
Voeging
3.6. SSF COM heeft voor wat betreft het instellen van haar incidentele vordering tot voeging voldaan aan de eisen die het Procesreglement in artikel 7 stelt.
3.7. Om te kunnen worden toegelaten als gevoegde partij aan de zijde van Vereniging COM is voldoende dat een uitkomst van de procedure die ongunstig is voor de partij aan wier zijde de derde (SSF COM) zich voegt, de rechtspositie van de derde nadelig kan beïnvloeden.
Van belang bij de beoordeling van de incidentele vordering tot voeging is dat uit de als productie 3 door [X] c.s. overgelegde uittreksels van de inschrijving in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel Rotterdam blijkt dat [X] c.s. met ingang van 27 maart 2012 (datum registratie 20 april 2012) niet langer meer als bestuurder fungeert van SSF COM, doch dat per die datum als bestuurder van SSF COM [Y] c.s. in functie is getreden. Aangenomen mag dan vooralsnog worden dat [Y] c.s. bevoegd is SSF COM (gezamenlijk) te vertegenwoordigen en haar te laten voorzien van rechtsbijstand. [Y] c.s. wordt tot dusver geacht als bevoegd vertegenwoordiger van SSF COM op te treden. Klaarblijkelijk heeft [Y] c.s. de advocaat vanVereniging COM opdracht gegeven om SSF COM in rechte te vertegenwoordigen. Gezien de inleidende dagvaarding in de hoofdzaak moet ervan uitgegaan worden dat een dergelijke opdracht door [Y] c.s. niet aan mr. Mulder is verleend, maar dat de opdracht aan haar afkomstig was van [X] c.s. SSF COM kan derhalve niet (ook) hebben te gelden als eiseres in conventie in de hoofdzaak.
Nu in de hoofdzaak in conventie (onder meer) beoordeeld zal moeten worden of het door het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM genomen ontslagbesluit van [X] c.s. rechtsgeldig is genomen en of [Y] c.s. (met ingang van 27 maart 2012) het bevoegde bestuur van SSF COM geacht kan worden te zijn en een negatieve beslissing daarop de rechtspositie van SSF COM nadelig kan beïnvloeden (zij fungeert dan bij de gratie van een onbevoegd bestuur) is voldoende aannemelijk geworden dat SSF COM een eigen belang heeft bij (afwijzing van) de vorderingen in conventie in de hoofdzaak. Bij een beslissing op de vordering van VerenigingCOM in reconventie strekkende tot afgifte van recente administratie en bescheiden van SSF COM zelf kan, logischerwijs, eveneens een eigen belang van SSF COM worden aangenomen.
3.8. De voorzieningenrechter heeft SSF COM derhalve toegelaten zich te voegen in de procedure in conventie en in reconventie in de hoofdzaak aan de zijde van Vereniging COM, nu ook de bij kort geding vereiste spoed en de goede procesorde hieronder niet lijden.
Voorts
3.9. Voor de vorderingen in reconventie in de hoofdzaak heeft het hiervoor overwogene tot gevolg dat SSF COM niet ook, naast de ondersteuning van Vereniging COM in haar vorderingen als eiseres in reconventie, (mede) als verweerster in reconventie kan worden aangemerkt.
Voorts vloeit uit de beslissing dat SSF COM wordt toegelaten als gevoegde partij aan de zijde van Vereniging COM voort dat zij niet-ontvankelijk dient te worden verklaard in de vorderingen in conventie in de hoofdzaak die zij mede heeft ingesteld jegens Vereniging COM, zoals hierna onder 6.1 ook aan de orde zal komen.
Het voorgaande is reeds in de kop van dit vonnis en de beschrijving van de vorderingen in conventie en in reconventie tot uitdrukking gebracht.
Proceskosten
3.10. De voorzieningenrechter ziet aanleiding de proceskosten in het incident te compenseren op de wijze als hierna in het dictum vermeld.
4. Het geschil in conventie in de hoofdzaak
4.1. [X] c.s. vordert (zakelijk weergegeven) bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, om VerenigingCOM, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 10.000,00 voor iedere dag (een deel van de dag daaronder begrepen) dat Vereniging COM in gebreke is geheel of ten dele aan het te dezen te wijzen vonnis te voldoen, alsmede voor iedere dag (een deel van de dag daaronder begrepen) dat daarmee in gebreke wordt gebleven:
1. te verbieden uitvoering te geven aan het ontslagbesluit;
2. te verbieden het ontslag (verder) openbaar te maken;
3. te gebieden de tekst van de website van Vereniging COM daar waar melding wordt gemaakt van [Y] c.s. als bestuur van SSF COM binnen twee dagen na dag-tekening van het door de voorzieningenrechter te wijzen vonnis te verwijderen en verwijderd te houden, alsmede te verbieden melding te maken in ‘Houwe Zo’ of elders of anderszins van het ontslag en/of van een wijziging in de bestuurssamenstelling en/of van enig ander bericht ten aanzien van SSF COM, met uitzondering van aangeleverde stukken door SSF COM en vermelding van [X] c.s. (zoals gebruikelijk) in de colofon;
4. te gebieden, zoals te doen gebruikelijk, medewerking te verlenen aan:
a. plaatsing c.q. toelating van advertenties van SSF COM in ‘Houwe Zo’ voor het werven van donateurs;
b. inbinding van een flyer met hetzelfde doel, althans toelating daarvan;
c. plaatsing c.q. toelating stukje in ‘Houwe Zo’ over activiteiten van SSF COM;
d. plaatsing c.q. toelating aankondigingen van SSF COM om haar (meer) bekendheid te geven onder de nieuwe leden;
e. toelating van een stand van SSF COM bij de stand ter zake van Werving Oud Mariniers tijdens militaire bijeenkomsten;
5. te gebieden binnen twee dagen na dagtekening van het door de voorzieningenrechter te wijzen vonnis de uitschrijving in het Handelsregister van de bestuurders (Nb. [X] c.s., opm. vzr) ongedaan te maken;
6. te gebieden binnen twee dagen na dagtekening van het door de voorzieningenrechter te wijzen vonnis de inschrijving in het Handelsregister van [Y] c.s. ongedaan te maken;
7. te gebieden binnen zeven dagen na dagtekening van het door de voorzieningenrechter te wijzen vonnis de leden van Vereniging COM en eventuele relaties te informeren dat de bestuurders niet zijn ontslagen, indien en voor zover die leden en relaties reeds geïnfor-meerd waren over dat ontslag, met kopie aan SSF COM;
8. te veroordelen in de kosten van dit geding.
4.2. Vereniging COM voert verweer.
4.3. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
5. Het geschil in reconventie in de hoofdzaak
5.1. Vereniging COM vordert (zakelijk weergegeven) bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, (ieder van) [X] c.s. hoofdelijk te veroordelen om:
1. binnen twee dagen na betekening van het ten dezen te wijzen vonnis de volgende bescheiden te verstrekken door middel van afgifte ten kantore van KBS Advocaten N.V. te Utrecht aan de Ramstraat 31-33:
a. notulen van bestuursvergaderingen van SSF COM in de jaren 2011 en 2012;
b. gewisselde correspondentie (brieven, faxen en e-mailberichten) met verzoekers voor bijstand in de jaren 2011 en 2012;
c. de gevoerde financiële administratie over de jaren 2011 en 2012, met inbegrip van bankafschriften van de aan SSF COM toebehorende bankrekeningen;
d. op schrift of digitaal vastgelegde afspraken met derden, welke in 2012 of daarna van kracht zijn;
e. al het overige dat zich in de administratie resp. het archief van SSF COM bevindt met betrekking tot het hiervoor sub a tot en met d gevorderde,
2. althans een voorziening te treffen die de voorzieningenrechter in goede justitie zal vermenen te behoren, teneinde de continuïteit van de activiteiten van SSF COM zoveel mogelijk zeker te stellen;
3. zulks op verbeurte van een dwangsom van € 500,00 voor iedere dag dat [X] c.s. daarmee in gebreke is;
4. met veroordeling van [X] c.s. in de kosten van het geding in reconventie.
5.2. [X] c.s. voert verweer.
5.3. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
6. De beoordeling in conventie in de hoofdzaak
Ontvankelijkheid
6.1. In het verlengde van de ter zitting gegeven beslissing in het incident tot voeging zal SSF COM als eiseres in conventie sub 1 in de hoofdzaak niet worden ontvangen in de door haar – mede – jegens Vereniging COM ingestelde vorderingen in conventie.
Spoedeisend belang
6.2. Het spoedeisend belang van [X] c.s. bij zijn vorderingen volgt uit de aard van die vorderingen. Bovendien hebben Vereniging COM en met haar ook SSF COM het spoedeisend belang niet (voldoende gemotiveerd) betwist.
Grondslag van de vorderingen
6.3. [X] c.s. heeft aan zijn vorderingen ten grondslag gelegd dat Vereniging COM jegens hem (op de eerste plaats) onrechtmatig heeft gehandeld door [X] c.s. als bestuur van SSF COM te ontslaan, terwijl het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM geen bevoegdheid tot ontslag had, althans dat de ingeroepen bevoegdheid niet rechtsgeldig is, wegens strijd met het bepaalde in artikel 2:285 lid 1 BW. In de visie van [X] c.s. fungeert het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM feitelijk als ledenvergadering van SSF COM. Dit is in strijd met het voor de stichting geldende ledenverbod. (Het Dagelijks Bestuur van) Vereniging COM heeft derhalve in strijd met de wet gehandeld. Het ontslagbesluit is dan ook nietig. Vereniging COM is bovendien rauwelijks overgegaan tot ontslag met onmiddellijke ingang van [X] c.s., terwijl in de eerdere brieven van haar raadsman een ontslagprocedure (ex artikel 2:298 BW) via de rechtbank werd aangekondigd. Daarnaast zijn geen geldige en gewichtige redenen voor het ontslag gegeven. (Het Dagelijks Bestuur van) Vereniging COM heeft ook nimmer een inhoudelijke klacht over het functioneren van [X] c.s. geuit. Met deze handelwijze belemmert (het Dagelijks Bestuur van) Vereniging COM naar de mening van [X] c.s. de werkzaamheden van SSF COM en brengt zij aan de eer en goede naam van SSF COM en van een ieder van [X] c.s. schade toe. Daarbij betoogt [X] c.s. nog dat, hoewel Vereniging COM bepaalde bevoegdheden toegekend heeft gekregen, dit niet betekent dat Vereniging COM het beleid van SSF COM kan of mag bepalen; het bepalen van beleid binnen SSF COM is nog altijd voorbehouden aan het (zelfstandige)bestuur van SSF COM. In de visie van [X] c.s. heeft het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM een ‘coup’ willen plegen, waarbij op basis van uitsluitend (onjuiste) formalistische grondslagen en op onzorgvuldige wijze tot het ontslag van [X] c.s. is gekomen. Bij [X] c.s. bestaat de vrees dat de reden hiervoor is dat het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM SSF COM wenst te ontbinden om daarna de middelen van SSF COM over te maken aan Vereniging COM.
Beoordeling van de materiële geschilpunten
6.4. De kernvraag die in dit kort geding (vooruitlopend op een beslissing in een eventuele bodemprocedure) beantwoord moet worden is of het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM rechtsgeldig en op juiste gronden het besluit tot ontslag van [X] c.s. als bestuurder van SSF COM heeft genomen en kunnen nemen en daarmee of dit besluit rechtsgevolg heeft gesorteerd.
Ledenverbod in de zin van artikel 2:285 lid 1 BW
6.5. De wet bepaalt in artikel 2:285 lid 1 BW dat de stichting geen leden kent. Van leden in de zin van deze bepaling is slechts sprake indien de stichting aldus is geconstrueerd dat zij een orgaan heeft dat op één lijn is te stellen met de ledenvergadering van een verenging en dat de bevoegdheden heeft, welke voor de ledenvergadering gebruikelijk zijn. Indien de statuten een of meer personen de bevoegdheid geven in de vervulling van ledige plaatsen in organen van de stichting te voorzien, wordt zij niet uit dien hoofde aangemerkt leden te hebben (artikel 2:285 lid 2 BW). De voorzieningenrechter neemt in beginsel aan, hoewel daarover in de rechtsliteratuur verschillend wordt gedacht, dat zeggenschapsrechten (zoals benoeming en ontslag) die aan een of meer personen zijn toegekend geen ‘lidmaatschap’ impliceren.
6.6. [X] c.s. heeft niet weersproken dat krachtens de statuten van SSF COM aan het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM (o.a.) de bevoegdheid toekomt leden van het bestuur van SSF COM om gewichtige redenen te ontslaan (zie artikel 4 aanhef en lid 6 sub f). Deze en andere (goedkeurings-)bevoegdheden (zie artikel 4 leden 1 en 2, artikel 8 lid 5, artikel 9 lid 1 en artikel 10 leden 1, 3 en 4 van de statuten) die zijn toegekend aan het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM zijn neergelegd in een akte van statutenwijziging daterend uit 1996, welke akte is opgesteld en gepasseerd door een notaris en welke statuten sindsdien ongewijzigd gelding hebben en ook zo gehanteerd moeten zijn door SSF COM en het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM.
6.7. Op het eerste gezicht kan enkel op basis van deze statuten uit 1996 niet aannemelijk worden geacht dat in het bijzonder de gemelde statutaire bevoegdheid tot ontslag ten aanzien van bestuursleden van SSF COM – welke bevoegdheid voor de beoordeling in dit kort geding centraal staat (en vooralsnog niet ook de rechtsgeldigheid van de benoeming van [X] c.s. destijds als bestuurder; dat die benoeming een (rechtsgeldig) gegeven is neemt de voorzieningenrechter vooralsnog gevoeglijk aan) – op gespannen voet staat met het in artikel 2:285 lid 1 BW genoemde ledenverbod. [X] c.s. heeft dit naar het oordeel van de voorzieningenrechter niet voldoende geconcretiseerd gesteld en met stukken onderbouwd, terwijl Vereniging COM en, met Vereniging COM, ook SSF COM dit hebben betwist.
Indien al geoordeeld zou moeten worden dat andere statutaire bepalingen (elk afzonderlijk dan wel in samenhang bezien (al dan niet in het verband met de statutaire bepaling tot ontslag om gewichtige redenen) aan het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM bevoegdheden zouden geven die wel een overtreding van het ledenverbod inhouden, geldt dat de sanctie op overtreding van het ledenverbod niet is nietigheid van de stichting (of zoals [X] c.s. heeft betoogd nietigheid van slechts de statutaire bevoegdheidsbepalingen van het DagelijksBestuur van Vereniging COM), maar ontbinding door de rechtbank (artikel 2:21 BW). Indien en voor zover er sprake zou zijn van een ingediend verzoek tot ontbinding van SSF COM als stichting geldt dat SSF COM, zolang er niet onherroepelijk door de rechtbank is beslist op een dergelijk verzoek, rechtsgeldig deelneemt aan het rechtsverkeer en dat het Dagelijks Bestuurvan Vereniging COM de haar in de statuten van SSF COM gegeven bevoegdheden tot dat moment mag blijven verrichten. Overigens is gesteld noch gebleken dat dit punt eerder dan in het kader van deze procedure tussen partijen aan de orde is geweest. Dat kennelijk reeds jarenlang discussie tussen betrokkenen bestaat over de inhoud en feitelijke uitvoering van de statuten van SSF COM doet vooralsnog niet aan het hiervoor overwogene af.
Gewichtige redenen voor het ontslag
6.8. In artikel 4 aanhef en lid 6 sub f van de statuten van SSF COM is bepaald dat “Een bestuurslid defungeert (…) door zijn ontslag, verleend door het benoemende dagelijks bestuurom gewichtige redenen”.
Blijkens lid 2 van dat artikel is het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM het benoemende dagelijks bestuur. Voorshands is de voorzieningenrechter van oordeel dat Vereniging COM door in de hiervoor onder 2.9 deels geciteerde brief d.d. 29 maart 2012, waarin het ontslagbesluit van [X] c.s. aan hem is medegedeeld, te verwijzen naar de inhoud van met name de brief d.d. 17 februari 2012 (zie hiervoor onder 2.8) de redenen die Vereniging COM als gewichtig aanmerkt en die zij ten grondslag legt aan het ontslag van [X] c.s. genoegzaam kenbaar zijn gemaakt. Van een plotseling en ongemotiveerd besluit is geen sprake. Als voldoende gerechtvaardigde gewichtige reden dient voorshands in het bijzonder aangemerkt te worden de omstandigheid dat [X] c.s. namens SSF COM aan Vereniging COM bij brief d.d. 8 februari 2012 (zie hiervoor onder 2.5) heeft laten weten een nieuwe stichting te hebben opgericht en dat het werkkapitaal van die stichting afkomstig is van het vermogen van “onze stichting” (SSF COM, opm. vzr). Dit raakt rechtstreeks het bestaansrecht van SSF COM. Gebleken is dat [X] c.s., los van Vereniging COM, op 30 december 2011 daadwerkelijk tot de oprichting van een nieuwe stichting is overgegaan. De ter zitting gegeven weliswaar aannemelijk te achten toelichting dat het (na voortschrijdend inzicht van [X] c.s., althans nadat hij zich had voorzien van rechtsbijstand) uiteindelijk niet tot vermogensoverheveling is gekomen en dat ook geen wijzigingen zijn doorgevoerd ten aanzien van de bankrekening van SSF COM bij ABN AMRO/Mees Pierson doet aan het voorgaande niet af. Niet bestreden is dat pas na de brief d.d. 29 maart 2012 jegens Vereniging COM is bevestigd dat daartoe van de zijde van [X] c.s. niet is/zal worden overgegaan.
6.9. In de rechtsverhouding tussen [X] c.s. en Vereniging COM, waarin sprake was van een onbezoldigd bestuur van [X] c.s. in SSF COM en waarin in de statuten van SSF COM niet is voorzien in formaliteiten en termijnen voor het ontslag op grond van gewichtige redenen, terwijl daarnaast niet expliciet gesteld en voorshands evenmin aannemelijk is dat sprake is van strijdigheid met de wet bij het nemen van het ontslagbesluit, kan in het kader van dit kort geding niet geoordeeld worden dat, mede gelet op het reeds gedurende lange tijd bestaande debat tussen partijen, sprake is van een rauwelijks door Vereniging COM genomen ontslagbesluit, zoals door [X] c.s. is betoogd. Dit geldt ook ondanks dat eerder zou zijn aangekondigd dat Vereniging COM een ontslagprocedure bij de rechtbank zou entameren; immers, een reactie op de brieven d.d. 17 februari en 2 maart 2012 bleef geheel uit (dit is onweersproken gesteld), terwijl tegelijkertijd de (eerdere dan wel latere) ontvangst van deze brieven door een ieder van [X] c.s. niet in geschil lijkt. Niet aannemelijk is dat in onvoldoende mate sprake is geweest van hoor en wederhoor, ook niet op het specifieke punt van het ontslag, nu, zoals [X] c.s. zelf ook stelt, de discussie over de te volgen koers en aanverwante zaken in SSF COM al jaren bestaat en er voorts bijna 1,5 maand gelegen is tussen de brieven d.d. 17 februari 2012 en 29 maart 2012. Nu de brief d.d. 8 februari 2012 door allen van [X] c.s. is ondertekend heeft het ontslagbesluit betrekking op alle (voormalig) bestuurders, vooralsnog zonder onderscheid naar persoon en functie. Het beroep van [X] c.s. op het bepaalde in artikel 2:8 BW mag hem daarbij niet baten. Het ligt in het onderhavige geval voorts redelijkerwijs niet voor de hand dat de weg van artikel 2:298 BW als eerste door het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM bewandeld had moeten worden, nu Vereniging COM heeft aangegeven rekening te hebben willen houden met de eventuele toekomstige belangen van [X] c.s., zulks gelet op het bepaalde in artikel 2:298 lid 3 BW.
6.10. Vooralsnog dient er dan ook vanuit gegaan te worden dat het op 27 maart 2012 genomen ontslagbesluit geldend is en dat [Y] c.s. als bestuur van SSF COM geldig door het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM is benoemd. Dit leidt ertoe dat de vordering die ertoe strekt Vereniging COM te verbieden uitvoering te geven aan het ontslagbesluit zal worden afgewezen. Reeds in het verlengde daarvan, althans bij gebrek aan belang (ten aanzien van de vordering weergegeven onder 3.1 sub 4), moeten de hiervoor onder 3.1 sub 2 tot en met 7 weergegeven vorderingen eveneens worden afgewezen. Met de vermelding van het ontslag van [X] c.s./de benoeming van [Y] c.s. als bestuurder van SSF COM op de website van Vereniging COM en in het ledenblad ‘Houwe Zo’ is er, indien en voor zover [X] c.s. dit heeft willen betogen, gelet op het voorshands geldig genomen ontslagbesluit, geen sprake van dat de inhoud en de strekking van de vermeldingen onrechtmatig van aard zouden zijn, althans is de onrechtmatigheid daarvan betwist door Vereniging COM.
6.11. De voorzieningenrechter acht het volgende nog van belang om op te merken. Niet in geschil tussen partijen lijkt te zijn dat de leidraad in de rechtsverhouding tussen partijen is het geven van uitvoering aan de sociale doelstelling van SSF COM ten behoeve van de doelgroep. Niet aannemelijk is dat het door [Y] c.s. te voeren bestuur in SSF COM in hoofdlijnen en in oogmerk afwijkend zal zijn van dat van [X] c.s. en dat [Y] c.s. niet zelfstandig, doch afhankelijk van Vereniging COM, zal opereren. Van (andere) feiten en/of omstandigheden op grond waarvan het huidige bestuur niet zou kunnen aanblijven is niet gebleken noch zijn deze concreet en met stukken onderbouwd gesteld. In het kader van de sociale doelstelling van SSF COM en haar doelgroep acht de voorzieningenrechter het raadzaam dat partijen de effecten van de onderhavige beslissing zullen bevriezen door, al dan niet onder begeleiding van een mediator, in constructief overleg te treden. Partijen blijven anders immers in de impasse verkeren waarin zij zich – al langere tijd – bevinden (naar verwachting van de voorzieningenrechter was dit overigens niet anders geweest als de vorderingen zouden zijn toegewezen). Indien partijen in staat zijn met neutrale en redelijke blik dit overleg in te gaan (van hen kan en mag dit verwacht worden) en te spreken over de definitief te varen koers in SSF COM (en daarmee samenhangend mogelijk een statutenwijziging), zal de continuïteit van het onder waarborgen verlenen van (financiële) steun aan oud-mariniers en/of hun nabestaanden, al dan niet via SSF COM, geborgd lijken te zijn.
Proceskosten
6.12. [X] c.s. zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De (totale) kosten aan de zijde van Vereniging COM en de gevoegde partij SSF COM worden begroot op:
– griffierecht € 575,00
– salaris advocaat € 816,00
Totaal € 1.391,00
7. De beoordeling in reconventie in de hoofdzaak
Geschikt voor behandeling in kort geding?
7.1. Indien en voor zover [X] c.s. ter zitting (zie punten 15 en 16 van de pleitaantekeningen van mr. Mulder) heeft willen betogen dat de onderhavige zaak in reconventie te ingewikkeld is om in kort geding te worden behandeld, volgt de voorzieningenrechter dit standpunt niet. Zowel vanuit feitelijk als juridisch oogpunt is het thans voorliggende reconventionele geschil niet dusdanig ingewikkeld en omvangrijk te achten dat beslechting daarvan in kort geding niet mogelijk is.
Beoordeling van het materiële geschilpunt
7.2. De vordering in reconventie richt zich tegen [X] c.s. Vereniging COM vraagt – op vennootschapsrechtelijke gronden, teneinde [Y] c.s. in staat te stellen zijn bestuurlijke taken uit te voeren, – afgifte van de (financiële) administratie van SSF COM over de jaren 2011 en 2012. Het spoedeisend belang daarbij volgt reeds uit de aard van de vordering, waarbij mede de termijnen genoemd in artikel 8 van de statuten van SSF COM in aanmerking zijn genomen.
Als uitgangspunt moet gelden dat een vennootschap eigenaar is van haar eigen boeken, administratie en aanpalende stukken. In beginsel is het vragen van afgifte van deze stukken dus voorbehouden aan de vennootschap zelf en haar bestuurders. SSF COM noch het zittende bestuur heeft daartoe evenwel een (zelfstandige) vordering ingesteld. Immers, SSF COM is in dit geding slechts toegelaten om zich te voegen aan de zijde van Vereniging COM, hetgeen inhoudt dat zij Vereniging COM ondersteunt en niet dat zij een zelfstandig vorderingsrecht geldend heeft gemaakt.
Blijkens artikel 8 leden 3 en 5 van de statuten van SSF COM dient het bestuur van SSF COM de door dit bestuur op te stellen balans en de staat van baten en lasten op te maken en op papier te stellen, waarna deze aan het Dagelijks Bestuur van Vereniging COM dienen te worden gestuurd ter goedkeuring. Dit op grond van de statuten bestaande recht tot goedkeuring van financiële stukken van SSF COM door Vereniging COM en daarmee (min of meer) op inzage in die stukken is aan te merken als een afgeleid recht (van het bepaalde in artikel 8 lid 2 van de statuten, zie voorts artikel 2:10 BW) dat thans te weinig is om de vordering tot afgifte toe te wijzen.
Proceskosten
7.3. Vereniging COM en SSF COM zullen als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van [X] c.s. worden, gelet op de samenhang die bestaat tussen de vorderingen in conventie en in reconventie in de hoofdzaak, begroot op:
– salaris advocaat € 408,00 (factor 0,5 × tarief € 816,00)
-Totaal € 408,00
8. De beslissing
De voorzieningenrechter
in het incident
8.1. laat SSF COM als gevoegde partij toe aan de zijde van Vereniging COM,
8.2. compenseert de kosten van de procedure in het incident tussen partijen, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt,
8.3. wijst het meer of anders gevorderde af,
in conventie in de hoofdzaak
8.4. verklaart SSF COM niet-ontvankelijk in haar vorderingen jegens Vereniging COM,
8.5. wijst de vorderingen van [X] c.s. af,
8.6. veroordeelt [X] c.s. in de proceskosten, aan de zijde van Vereniging COM en SSF COM tot op heden begroot op € 1.391,00,
8.7. verklaart dit vonnis in conventie wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad,
in reconventie in de hoofdzaak
8.8. wijst de vorderingen af,
8.9. veroordeelt Vereniging COM en SSF COM in de proceskosten, aan de zijde van [X] c.s. tot op heden begroot op € 408,00,
8.10. verklaart dit vonnis in reconventie wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.