Royement ongeldig (Noeroel Islam)

de vereniging

HAAGSE MOSLIM VERENIGING “NOEROEL ISLAM”,

gevestigd te Den Haag,

opposant,

tegen

wonende te [woonplaats] ,

geopposeerden,

Partijen zullen hierna [geopposeerde 1 c.s.] en “de Vereniging” worden genoemd.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

Ten slotte is een datum voor vonnis bepaald.

Het proces-verbaal van comparitie is buiten aanwezigheid van partijen opgemaakt. Partijen zijn in de gelegenheid gesteld opmerkingen over het proces-verbaal schriftelijk kenbaar te maken. Partijen hebben hier geen gebruik van gemaakt.

Ter zitting heeft mr. Arslan bezwaar gemaakt tegen de toevoeging aan het procesdossier van de door mr. Eenens nagezonden productie 20 (“concept memorie van grieven”) met daarbij de toelichting op deze productie, omdat hij – anders dan de rechtbank – die stukken pas de dag voorafgaand aan de zitting heeft ontvangen. Meer specifiek heeft hij aangevoerd dat – voor zover die stukken wel aan het procesdossier worden toegevoegd – hij in de gelegenheid wil worden gesteld om op die stukken bij akte te reageren. De rechtbank is van oordeel dat toevoeging van deze stukken niet in strijd met de goede procesorde is. Mr. Arslan heeft erkend dat hij bekend is met dit stuk uit een tussen partijen lopende andere procedure. Reeds om die reden is toevoeging van de stukken niet in strijd met de goede procesorde. Voorts zullen de nagezonden productie niet bijdragen aan de beoordeling in deze procedure. De rechtbank ziet dan ook geen aanleiding mr. Arslan nog te laten reageren op deze stukken.

De Vereniging heeft blijkens artikel 3 van de statuten tot doel het bevorderen van godsdienstige, culturele en sociale belangen van moslims en verder van de betrekking met andere gelijksoortige nationale en internationale organen en instellingen, het bevorderen van de studie van de Islam, het prediken, verkondigen en verbreiden van de Islamitische leer, het oprichten en in standhouden van moskeeën, scholen, bibliotheken en bejaardencentra en het bevorderen van goede intergodsdienstige betrekkingen. De Vereniging heeft ongeveer 1.000 leden.

[geopposeerde 1 c.s.] zijn lid van de vereniging.

De statuten luiden – voor zover hier relevant – als volgt:

[geopposeerde 1 c.s.] hebben meerdere juridische procedures tegen de Vereniging gevoerd. In een procedure die [geopposeerde 1 c.s.] (samen met nog een lid van de Vereniging) in 2016 tegen onder meer de Vereniging aanhangig hebben gemaakt, hebben zij onder meer en voor zover hier relevant gevorderd te verklaren voor recht dat alle besluiten van de Ledenvergadering van de Vereniging en van het bestuur sinds 19 april 2009 nietig en dus non-existent zijn. Aan hun vorderingen in die procedure hebben [geopposeerde 1 c.s.] ten grondslag gelegd dat bij de besluitvorming in de ledenvergaderingen niet het in artikel 19 van de statuten voorgeschreven quorum wordt toegepast, waardoor alle besluiten van de Ledenvergadering – waaronder het besluit tot benoeming van het bestuur – nietig zijn. Daaruit volgde volgens [geopposeerde 1 c.s.] tevens dat het bestuur van de Vereniging niet rechtsgeldig is benoemd.

De rechtbank heeft die vorderingen bij vonnis van 14 februari 2018 afgewezen. Daarbij heeft zij geoordeeld dat 1) de quorumeis alleen geldt voor besluiten genomen op Buitengewone Ledenvergaderingen (BLV) van de Ledenvergadering en niet ook voor besluiten op Algemene Ledenvergaderingen (ALV) van de Ledenvergadering, dat de benoeming van het bestuur is geschied bij een ALV, zodat de quorumeis daar niet op zag, en dat 2) het bestuur dus rechtsgeldig is benoemd. Daarnaast hebben [geopposeerde 1 c.s.] in die procedure betoogd dat een huishoudelijk reglement ontbreekt, hetgeen in strijd is met de statuten. De rechtbank heeft geoordeeld dat het enkel ontbreken van een huishoudelijk reglement niet betekent dat geen verantwoording kan worden afgelegd, aangezien ledenvergaderingen ook kunnen worden georganiseerd zonder dat de regels hiervoor schriftelijk zijn vastgelegd.

Bij brief van 11 januari 2017 aan het bestuur van de Vereniging is door 25 leden verzocht een BLV bijeen te roepen met als doel tot een besluit van de Algemene Ledenvergadering te komen waarbij [geopposeerde 1 c.s.] worden geroyeerd als leden van de Vereniging. De brief vermeldt, voor zover hier van belang, het volgende:

Bij brief van 12 januari 2017 heeft het bestuur van de Vereniging aan de leden laten weten dat op de reeds geplande BLV van 18 maart 2017 aan de agenda zou worden toegevoegd de stemming over het royement van [geopposeerde 1 c.s.] als leden van de Vereniging. Als bijlage is meegezonden de brief van 11 januari 2017 waarin wordt opgeroepen tot dit royement. Bij brief van 19 januari 2017 aan het bestuur hebben [geopposeerde 1 c.s.] gereageerd op dit verzoek tot royement, waarbij zij als bijlage hebben meegezonden een inhoudelijke reactie op het royement. Tevens hebben zij het bestuur verzocht om deze inhoudelijke reactie aan de leden te doen toekomen. Het bestuur heeft aan dit verzoek niet voldaan.

Bij de BLV van 18 maart 2017 waren 82 leden aanwezig. De notulen van de BLV vermelden – voor zover hier van belang – het volgende:

Vervolgens is tot stemming overgegaan. Van de aanwezige leden hebben 48 leden voor royement gestemd, 26 tegen royement en 8 blanco.

Onder verwijzing naar artikel 18 van de Statuten heeft op 2 april 2017 een tweede BLV plaatsgevonden, waarbij opnieuw de stemming over het royement van [geopposeerde 1 c.s.] als leden van de Vereniging op de agenda stond. Bij die BLV waren blijkens de notulen 99 leden aanwezig en hebben van de aanwezigen 61 leden vóór royement gestemd, 36 leden tegen en hebben 2 leden zich onthouden van stemming.

De Vereniging heeft bij brieven van 14 april 2017 aan [geopposeerde 1 c.s.] het volgende geschreven:

[geopposeerde 1 c.s.] kunnen zich niet verenigen met dit royement. Bij dagvaarding van 15 december 2017 hebben zij onder meer gevorderd dit royement ongedaan te maken. Bij verstekvonnis van 31 januari 2018 zijn de daarop gerichte vorderingen van [geopposeerde 1 c.s.] toegewezen.

In de verstekprocedure heeft [geopposeerde 1 c.s.] gevorderd:

De onder 3, 4 en 5 genoemde vorderingen heeft [geopposeerde 1 c.s.] eveneens bij wijze van provisionele vordering in het incident ingesteld.

Aan haar vorderingen heeft [geopposeerde 1 c.s.] de navolgende stellingen ten grondslag gelegd.

De royementsbesluiten zijn op grond van artikel 2:14 BW nietig dan wel vernietigbaar wegens strijd met de wet en wegens strijd met de statuten. De besluiten lijden aan de volgende formele gebreken:

Bij verstekvonnis van 31 januari 2018 zijn de vorderingen van [geopposeerde 1 c.s.] toegewezen, met uitzondering van de onder 2. gevorderde verklaring voor recht. De provisionele vorderingen zijn wegens gebrek aan belang afgewezen.

De Vereniging vordert in het verzet dat het vonnis waartegen verzet is ingesteld te vernietigen en de vorderingen van [geopposeerde 1 c.s.] alsnog af te wijzen.

Het verzet is tijdig en op de juiste wijze ingesteld, zodat de Vereniging in zoverre in haar verzet kan worden ontvangen.

De vraag die de rechtbank dient te beantwoorden is of het besluit tot ontzetting (de wettelijke term voor royement) in stand kan blijven. [geopposeerde 1 c.s.] hebben daartoe onder meer betoogd dat het bestuur niet rechtsgeldig is benoemd, aangezien het benoemingsbesluit niet met het vereiste quorum is genomen. Verder hebben [geopposeerde 1 c.s.] zich op het standpunt gesteld dat de besluiten niet geldig zijn omdat er geen huishoudelijk reglement is vastgesteld.

Deze betogen hebben [geopposeerde 1 c.s.] ook in de vorige rechtbankprocedure gehouden, met dezelfde onderbouwing. In het vonnis van 14 februari 2018 heeft de rechtbank die betogen reeds verworpen. De rechtbank ziet geen aanleiding om daar nu anders over te denken.

[geopposeerde 1 c.s.] hebben evenwel ook betoogd dat het ontzettingsbesluit dient te worden vernietigd omdat het bestuur ten onrechte heeft nagelaten de brief van [geopposeerde 1 c.s.] – waarin zij zich verweren tegen het verzoek tot ontzetting – onder de leden te verspreiden. Voorts hebben zij zich op het standpunt gesteld dat de ledenvergadering onvoldoende heeft onderbouwd dat [geopposeerde 1 c.s.] in strijd met de statuten, reglementen of besluiten van de Vereniging heeft gehandeld of dat zij de Vereniging op onredelijke wijze zou hebben benadeeld. Deze beide betogen slagen. Ter toelichting dient het volgende.

Uit artikel 2:35 BW lid 1 BW volgt dat het lidmaatschap van een vereniging onder meer eindigt door ontzetting. De rechtbank stelt voorop dat ontzetting een zwaar middel is. Ontzetting uit het lidmaatschap is een bestraffende vorm van opzegging en kan volgens artikel 2:35 lid 3 BW alleen worden uitgesproken wanneer een lid in strijd handelt met de statuten, reglementen of besluiten van de Vereniging, of wanneer een lid de Vereniging op onredelijke wijze benadeelt. Een ontzettingsbesluit kan op grond van artikel 2:15 lid 1 sub b BW worden aangevochten wanneer het is genomen in strijd met de redelijkheid en billijkheid die door artikel 2:8 BW worden geëist. De rechtbank is van oordeel dat de Vereniging in strijd met de redelijkheid en billijkheid heeft gehandeld.

Het staat vast dat het bestuur de leden van de Vereniging heeft geïnformeerd over het verzoek van een aantal leden tot ontzetting van [geopposeerde 1 c.s.] als leden van de Vereniging. Tussen partijen is ook niet in geschil dat het bestuur wist dat [geopposeerde 1 c.s.] zich bij het ontzettingsbesluit niet wensten neer te leggen. Het bestuur heeft immers een brief ontvangen van [geopposeerde 1 c.s.] met daarin hun standpunt op dit verzoek tot ontzetting en het verzoek om dit standpunt te verspreiden onder de leden van de Vereniging. Het bestuur heeft aan dit verzoek niet willen voldoen. Evenmin volgt uit de notulen – waarvan het relevante deel hiervoor onder 2.8 is weergegeven – dat deze leden hun standpunt op de vergadering van 17 maart 2018 voldoende voor het voetlicht hebben kunnen brengen.

De rechtbank is van oordeel dat het bestuur zich door de brief – die uit slechts 5 pagina’s bestaat – niet te verspreiden, dan wel door de brief niet op de vergadering van 17 maart 2017 onder de aanwezigen onder de aandacht te brengen – zich onvoldoende de belangen van [geopposeerde 1 c.s.] heeft aangetrokken. Het is evident dat – zo staat tussen partijen ook niet ter discussie – het ontzettingsbesluit grote gevolgen heeft voor [geopposeerde 1 c.s.] Het lidmaatschap van de Vereniging vormt voor [geopposeerde 1 c.s.] een belangrijk onderdeel van hun leefwereld en identiteit. [geopposeerde 1 c.s.] hebben ter zitting toegelicht dat zij al gedurende vele jaren lid zijn van de Vereniging, dat zij opgegroeid zij met de Vereniging en dat familieleden de Vereniging mede hebben opgebouwd. Gelet op de grote gevolgen die ontzetting voor [geopposeerde 1 c.s.] met zich meebrengt, had het op de weg van de Vereniging gelegen ervoor te zorgen dat het verweer van [geopposeerde 1 c.s.] voldoende kenbaar was gemaakt. Door dat niet te doen, heeft de Vereniging zich onvoldoende de belangen van [geopposeerde 1 c.s.] aangetrokken en dus in strijd met de op haar rustende zorgvuldigheidsplicht gehandeld.

De wijze waarop het ontzettingsbesluit tot stand is gekomen doorstaat de toets van artikel 2:15 lid 1 sub b BW reeds om deze reden niet.

Daarnaast is de rechtbank van oordeel dat de inhoudelijke argumenten om tot ontzetting te komen – ook met inachtneming van de terughoudendheid waarmee de rechter besluiten als deze op hun inhoud behoort te toetsen (zie HR 2 december 1983, ECLI:NL:HR:1983:AG4702 en HR 12 juli 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ9145 VEB/KLM) – het besluit tot royement niet rechtvaardigen. De rechtbank licht dit als volgt toe.

De Vereniging heeft betoogd dat [geopposeerde 1 c.s.] heeft gehandeld in strijd met de statuten, reglementen en besluiten van de Vereniging. De Vereniging heeft evenwel in het geheel niet geconcretiseerd welke specifieke bepalingen in statuten, reglementen of besluiten [geopposeerde 1 c.s.] heeft geschonden. Zulks volgt ook niet uit de brief van 11 januari 2017 waarin wordt opgeroepen tot ontzetting, noch uit de brief van 14 april 2017 gericht aan [geopposeerde 1 c.s.] Voor zover het besluit van de Ledenvergadering is gegrond op de stelling dat [geopposeerde 1 c.s.] in strijd heeft gehandeld met de statuten, reglementen of besluiten van de Vereniging, heeft de Vereniging niet in redelijkheid tot dat besluit kunnen komen.

De Vereniging heeft zich ter onderbouwing van het ontzettingsbesluit op het standpunt gesteld dat [geopposeerde 1 c.s.] de Vereniging onredelijk heeft benadeeld. Ter toelichting op het besluit tot ontzetting is verwezen naar de brief van 11 januari 2017. Daaruit volgt de volgende onderbouwing:

De rechtbank is van oordeel dat het aanspannen van juridische procedures op zichzelf beschouwd geen reden tot ontzetting kan zijn. Dat zou immers tot gevolg hebben dat leden onregelmatigheden binnen de Vereniging niet aan de orde zouden kunnen stellen. Het feit dat [geopposeerde 1 c.s.] in het ongelijk zijn gesteld in die procedures maakt dat niet anders. Dit oordeel zou anders kunnen luiden, indien [geopposeerde 1 c.s.] met opzet en tegen beter weten in procedures starten, met als doel de Vereniging op kosten te jagen of in een kwaad daglicht te stellen. Dat de procedures om die reden zijn gestart is evenwel niet gesteld.

Verder hebben [geopposeerde 1 c.s.] met klem betwist dat zij nieuwsberichten waarin de Vereniging onterecht in een kwaad daglicht wordt gesteld hebben verspreid, dat zij leden hebben misleid, dat zij verdeeldheid hebben gezaaid en dat zij hebben samengespannen tegen het bestuur en smaad en laster hebben verspreid. [geopposeerde 1 c.s.] heeft toegelicht dat zij transparantie willen bewerkstelligen die naar hun overtuiging ontbreekt. Dat is evenwel evident iets anders dan het verspreiden van smaad en laster. De Vereniging heeft haar stellingen die daarop betrekking hebben niet nader kunnen onderbouwen, ook niet nadat daarover op zitting uitvoerig is doorgevraagd. Het had op de weg van de Vereniging gelegen om met betrekking tot deze punten nadere feiten en omstandigheden aan te voeren waaruit volgt dat de Vereniging onredelijk is benadeeld. Nu zij dat heeft nagelaten, kan het besluit tot ontzetting ook om die reden niet in stand blijven.

De overige door [geopposeerde 1 c.s.] aangevoerde argumenten tot vernietiging behoeven gelet op het voorgaande geen bespreking.

[geopposeerde 1 c.s.] hebben ook gevorderd te verklaren voor recht dat de besluiten nietig zijn. Die vordering wordt afgewezen. Het ontzettingsbesluit is gebaseerd op de juiste wettelijke gronden, genoemd in artikel 2:35 lid 3 BW, zodat nietigheid niet aan de orde is. In zoverre kan het verstekvonnis van 31 januari 2018 niet in stand blijven.

[geopposeerde 1 c.s.] hebben niet toegelicht welk belang zij hebben bij de gevorderde verklaring voor recht dat de Vereniging onrechtmatig jegens hen heeft gehandeld, dus deze vordering zal worden afgewezen.

De slotsom is dat het verstekvonnis van 31 januari 2018 wordt vernietigd, nu de daarin gevorderde verklaring voor recht dat het besluit van 2 april 2017 van de Ledenvergadering nietig is, ten onrechte is toegewezen. In de plaats van dit oordeel zal de rechtbank oordelen dat het besluit wordt vernietigd. Voor het overige zal dat vonnis in stand worden gelaten, met inbegrip van de proceskostenveroordeling, nu het effect van onderhavig vonnis hetzelfde is als het verstekvonnis, te weten dat het besluit tot royement niet in stand blijft.

De Vereniging zal in de proceskosten van de verzetprocedure worden veroordeeld. Die kosten worden begroot op € 452 (1 punt x tarief II).

vernietigt het vonnis dat op 31 januari 2018 onder rolnummer C/09/545563/HA ZA 18-19 bij verstek is gewezen voor zover daarin voor recht is verklaard dat het besluit van 2 april 2017 van de Ledenvergadering van de Vereniging tot royement van [geopposeerde 1 c.s.] nietig is;

verstaat dat het vonnis dat op 31 januari 2018 onder rolnummer C/09/545563/HA ZA 18-19 bij verstek is gewezen voor het overige in stand blijft;

vernietigt het besluit van 2 april 2017 van de Ledenvergadering van de Vereniging tot royement van [geopposeerde 1 c.s.] ;